Sondevoeding en -medicatie geven via een sonde (kinderen)

• Controleer het markeringspunt (de plek waar er op de sonde een markering is, dit is bij de neus), de fixatie met de pleister en zo mogelijk de mond-/keelholte.
• Controleer de fixatie van de pleister. Fixeert de pleister inderdaad de sonde (hangt de sonde er niet los tussen)?
• Controleer de plek waar op de sonde een markering zit, dit is bij de neus. Dit is de plek die op de sonde aangeeft dat de juiste lengte is ingebracht.
• Inspecteer als het mogelijk is de mond-/keelholte. Ligt de sonde zichtbaar in de keel en niet opgekruld?
• Als u twijfelt of de sonde nog wel goed zit, kunt u een pH meting doen.

Hoe doet u een pH meting?

• Spuit  de sonde door met 2-5 ml lucht, bij voorkeur met een 10 of 20 ml spuit.
• Trek enkele druppeltjes maagsapvocht (aspiraat) op.
• Spuit deze druppeltjes op de pH-strip.
• Bepaal de pH: vergelijk de kleur van het pH-stripje met het bijbehorende kleurschema.
• Bij een pH 5.5 of lager: dan ligt de sonde met zeer grote waarschijnlijkheid in de maag.
• Is de pH groter dan 5,5: start nog niet met voeden en herhaal de pH-meting na 30-60 minuten.
• Als de pH opnieuw groter is dan 5,5: vraag advies aan de thuiszorgorganisatie of het ziekenhuis.

De pH-bepaling is alleen nodig na het inbrengen van de sonde. Op andere momenten is het van belang om veranderingen te signaleren, zoals: 

• Blijf alert op verschijnselen, zoals benauwdheid, blauwverkleuring in het gezicht, hoesten, zweten en angst. Bij kinderen met een verminderd bewustzijn kunnen deze verschijnselen minder of niet aanwezig zijn terwijl de sonde toch verkeerd ligt.
• Controleer dagelijks of de pleister op de sonde nog goed op de neus vast zit. Vervang de pleister als deze een beetje loslaat.
• Bij twijfel wordt de pH opnieuw bepaald.
• Controleer of de pleister nog goed aan de sonde vastzit, of dat de sonde erdoorheen 'glijdt'
• Leid de sonde achter het oor langs en bevestig de sonde met behulp van een pleister of veiligheidsspeld op de kleding.
• Spuit de sonde altijd door met water na het toedienen van voeding en voor en na het geven van medicatie. Dit om verstopping van de sonde te voorkomen.
• De sonde moet om de 6 weken verwisseld worden.
• Breng de sonde in op een lege maag. De kans op braken wordt hierdoor verkleind.
• Zorg altijd voor een reservesonde. Deze is te bestellen bij het facilitaire bedrijf, waar de sondevoeding en materialen vandaan komen.

Bewaarvoorschriften

• Bewaar open verpakkingen met kant-en-klare sondevoeding altijd in de koelkast, in de originele verpakking en nooit langer dan 24 uur.
• Wordt de voeding voor de hele dag in 1 keer klaargemaakt? Bewaar de voeding dan maximaal 24 uur in de koelkast. De voeding moet dan wel afgesloten zijn.
• Bewaar dichte verpakkingen bij voorkeur op een donkere, enigszins koele plaats.
• Bewaar blikken poeder droog en afgesloten.
• Vervang het toedieningssysteem en de spuiten na 24 uur.

Aandachtspunten

• Dien nooit sondevoeding toe direct uit de koelkast.
• Breng de sondevoeding op temperatuur (lauwwarm) op laag vermogen in de magnetron of haal de benodigde hoeveelheid sondevoeding een uur voor toediening uit de koelkast.
• Vervang de spuit elke 24 uur.
• Leg de sondevoeding nooit in de zon of langere tijd in een warme kamer.
• Was eerst de handen voordat de sondevoeding wordt toegediend.
• Leg alle benodigde materialen op een schoon oppervlak klaar.
• Spuit de sonde door volgens voorschrift.

Aanhangtijd

• Kant-en-klare sondevoeding in een pack of plastic fles met aluminiumfolie onder de dop mag maximaal 24 uur aanhangen.
• Een container met zuigelingenvoeding mag maximaal 2 uur aanhangen.
• Zelfbereide voeding mag 24 uur in de koelkast worden bewaard.

Benodigdheden voor toediening sondevoeding via voedingspomp:

• 20 ml spuit
• een glas lauwwarm water
• sondevoeding
• voedingspomp
• pompset
• infuusstandaard of rugzak
• bij ontkoppelen: afsluitdopje voor de sonde en afsluitdopje voor de pompset

Met een voedingspomp kan de toediening nauwkeurig worden geregeld. Er is een pompset nodig: een toedieningssysteem dat van de sonde, via de voedingspomp naar de fles of het pack sondevoeding gaat. Er zijn verschillende merken en soorten voedingspompen. Het facilitair bedrijf bepaalt in overleg met de ouders/patiënt welk merk en soort wordt uitgeleend.

Aandachtspunten

• Verwijder nooit de aluminium folie onder de dop van het pack of de fles.
• Vervang de pompset iedere 24 uur.
• Vermijd inhaalmanoeuvres om alsnog een bepaalde hoeveelheid sondevoeding in een bepaalde tijd te kunnen toedienen. Dit kan leiden tot complicaties zoals misselijkheid en diarree.

Het instellen van de toedieningssnelheid is nodig om de sondevoeding regelmatig te laten lopen over het beoogde aantal uren van de dag. De snelheid van een voedingspomp wordt ingesteld op het aantal ml dat per uur moet worden toegediend.

Volg verder de aandachtspunten onder uit het hoofdstuk Hygiëne.

Voor het toedienen van medicijnen via de sonde heeft de volgende handelingen geoefend. De verpleegkundige tekent per stadium en handeling af als u de handeling beheerst.

Aandachtspunten benoemen

Ouders zijn op de hoogte van en kunnen volgende aandachtspunten benoemen.

Misselijkheid/braken

Sommige kinderen zijn tijdens of na het inlopen van de voeding misselijk of braken de voeding uit. Dit kan door de aandoening komen die uw kind heeft of door de bijwerking van een bepaalde behandeling.

• Controleer of de sonde nog goed zit.
• Controleer daarnaast of er vergissingen zijn gemaakt bij de bereiding of bij het in laten lopen van de voeding.

Bij het ontstaan van klachten zoals misselijkheid en braken overlegt u met de thuiszorgorganisatie of de arts in het ziekenhuis.

Een oplossing kan een aangepast voedingsschema of een tijdelijke onderbreking of eventuele medicatie tegen de misselijkheid zijn. De arts kan hierbij ook overleggen met de diëtiste.

Verstopping

De sonde kan verstopt raken door:

• Klonterige voeding.
• Onvoldoende voor- en naspoelen met water, waardoor voedingsresten en/of medicatie in de sonde achterblijven.
• Combinatie medicijnen en voeding.

Probeer de sonde weer open te krijgen met een 10 ml spuitje en lauw water. Maak met de stamper van de spuit steeds trekkende en pompende bewegingen. Gebruik nooit koolzuurhoudende dranken, omdat de sondevoeding hiervan gaat klonteren.

Uitbraken van de sonde

Het kan gebeuren dat de sonde uitgebraakt wordt. Schrik niet, de neus en de keelholte staan in een open verbinding met elkaar. De sonde is in de mondholte terechtgekomen vanuit de slokdarm. Als de sonde uitgebraakt wordt, maak dan de pleister los en trek de sonde voorzichtig uit de neus.

Keel-, neus- en oorklachten

Bij langdurig gebruik van een neusmaagsonde kunnen keel-, neus- en oorklachten ontstaan. Dit kunnen irritatie klachten zijn van het slijmvlies, maar ook bijvoorbeeld drukplekjes. Dit is herkenbaar aan rode, pijnlijke plekken die niet wegdrukbaar zijn.

Hoesten/niezen

Als uw kind veel hoest of niest tijdens het geven van de sondevoeding, dan is het verstandig de ligging van de sonde een keer extra te controleren. Dit om te beoordelen of de sonde door het hoesten niet in de keelholte zit opgekruld. Als dit het geval is, dan moet de sondevoeding in ieder geval stop gezet worden.

Gegevens van uw kind

Naam:

Lengte:

Datum inbrengen sonde:

Lengte ingebrachte sonde (markeringspunt):

Maat sonde:

Datum verwisselen sonde:

Kinderen tot en met 12 jaar

Is uw kind jonger dan 12 jaar? Dan moet u als ouders deze toestemming geven.

Jeugd vanaf 12 jaar

Is uw kind tussen de 12 en de 16 jaar? Dan moet u als ouders én het kind zelf toestemming geven voor een onderzoek of behandeling. Lees meer hierover op de pagina 'Samen beslissen bij de dokter'.

Is uw kind 16 jaar of ouder? Dan heeft uw kind zelf het recht om te beslissen of het een behandeling wil of niet. U mag daar als ouders dan officieel niet meer over meebeslissen. Vaak is het goed als ouders en kind hierover overleggen, want helemaal alleen een besluit nemen, is soms best lastig. Lees meer hierover op de pagina 'Samen beslissen bij de kinderarts'.