Innovatie, opleiding en onderzoek

Opleiding

Een belangrijk speerpunt van de afdeling Farmacie is het opleiden van nieuwe collega’s. Hierbij gaat het met name om:

• Opleiding tot ziekenhuisapotheker. De ziekenhuisapotheek heeft de bevoegdheid voor het opleiden van apothekers tot ziekenhuisapotheker. Opleiders dr. Ewoudt van de Garde en prof. dr. Catherijne Knibbe. Zie hier voor meer informatie over deze opleiding.
• Opleiding tot openbaar apotheker specialist. De apotheek van het St. Antonius Ziekenhuis heeft de bevoegdheid voor opleiding van apothekers tot openbaar apotheker specialist opleider.
• Opleiding tot klinisch farmacoloog. De ziekenhuisapotheek heeft de bevoegdheid voor het opleiden van klinisch farmacologen. Opleider: prof. dr. Catherijne Knibbe. Ga voor meer informatie over deze opleiding naar www.nvkfb.nl
• Verder is de afdeling Farmacie een stageplek voor apothekers in opleiding, apothekersassistenten in opleiding en onderzoeksstudenten.

Innovatie en wetenschappelijk onderzoek

De afdeling Farmacie kenmerkt zich door vele innovatieve projecten en de uitvoer van hoogstaand wetenschappelijk onderzoek. De afdeling ondersteunt niet alleen bij de uitvoer van geneesmiddelonderzoek in het ziekenhuis (via de trial-afdeling) maar voert ook zelf wetenschappelijk onderzoek uit, met samenwerkingen over de gehele wereld.

Enkele voorbeelden van innovatieve en/of wetenschappelijke projecten die de afdeling Farmacie de afgelopen jaren heeft uitgevoerd:

Apothekersassistent op de verpleegafdeling

Een uniek project dat door de afdeling Farmacie is uitgevoerd is de ‘apothekersassistent op de afdeling’. Dit betekent dat op elke verpleegafdeling zogenaamde ‘satellietapotheken’ zijn gerealiseerd, waar de medewerkers van de apotheek (apothekersassistenten en logistiek medewerkers) iedere dag hun werkzaamheden dichtbij de patiënt, verpleegkundige en arts kunnen uitvoeren. Denk hierbij aan het controleren van de medicatievoorschriften, uitzetten van medicatie, klaarmaken van infusen en uitvoeren van medicatie-opnamegesprekken. Hierdoor is laagdrempelig overleg tussen apotheek, arts en verpleegkundige mogelijk, waardoor de medicamenteuze zorg nóg beter wordt. Heeft u als patiënt vragen over uw medicijnen tijdens uw opname, dan is een medewerker van de ziekenhuisapotheek dus nooit ver weg.

Bezorgen van medicatie bij oncologiepatiënten op de dagbehandeling

In 2018 is de apotheek van het St. Antonius Ziekenhuis gestart met een pilot om medicatie voor patiënten op de dagbehandeling oncologie op locatie Utrecht aldaar te bezorgen. Hierbij zorgt de apothekersassistente niet alleen de medicatie rondom de chemokuur (bijvoorbeeld de medicijnen tegen misselijkheid), maar verzorgt de apothekersassistent ook direct de voorlichting over de medicijnen en kan ook andere (eigen) medicatie direct afgeleverd worden. Door deze service hoeft de patiënt niet meer apart naar de apotheek en is er direct ruimte voor het uitgebreid en rustig beantwoorden van alle vragen van de patiënt over zijn of haar medicatie.

Slimme geneesmiddelkasten op de verpleegafdelingen (Omnicell)

Als een van de eerste ziekenhuizen in Nederland heeft het St. Antonius Ziekenhuis de medicatie op afdelingen op locatie Utrecht opgeslagen in speciale, slimme geneesmiddelkasten (Omnicell). In deze kasten wordt de medicatie afgesloten bewaard, en kan alleen worden uitgenomen door bevoegde medewerkers. Doordat de kasten gekoppeld zijn aan het elektronisch patiëntendossier ‘weet’ de kast precies welke middelen in welke dosering zijn voorgeschreven voor een specifieke patiënt. Hiermee wordt de kans op medicatiefouten (bijvoorbeeld het pakken van een verkeerd medicijn) geminimaliseerd.

Implementatie van PSMA-scans bij uitgezaaide prostaatkanker

In een samenwerking tussen de ziekenhuisapotheek, de afdeling Nucleaire Geneeskunde en Urologie nam het St. Antonius Ziekenhuis als eerste ziekenhuis in Nederland een nieuwe PET-scanmethode in gebruik om terugkerende prostaatkanker snel te ontdekken. Deze scan maakt gebruik van het radioactieve ligand Gallium68-PSMA, welke geproduceerd wordt in het zogenaamde ‘hotlab’ van de afdeling Nucleaire Geneeskunde en de ziekenhuisapotheek. Zie hier voor meer informatie over dit project.

Ontwikkeling van de Santeon Farmadatabase

Onder leiding van onder meer Dr. Ewoudt van de Garde (ziekenhuisapotheker uit het St. Antonius Ziekenhuis) is binnen het netwerk van Santeon-ziekenhuizen (7 grote ziekenhuizen verspreid over heel Nederland, waaronder het St. Antonius Ziekenhuis) de Farmadatabase opgezet. Deze unieke database bevat anoniem alle recepten, diagnoses en behandeluitkomsten van alle deelnemende ziekenhuizen. Deze database wordt veelvuldig gebruikt voor het analyseren van effecten van behandelingen (bijvoorbeeld bij longkanker), maar ook het vergelijken van resultaten tussen ziekenhuizen onderling (benchmarking) om de zorg beter te maken. Ook wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan met de data uit de Farmadatabase. 

Onderzoek naar dosering van geneesmiddelen bij bijzondere patiëntpopulaties

Catherijne Knibbe, een van de ziekenhuisapothekers in het St. Antonius Ziekenhuis, is tevens hoogleraar bij de Universiteit Leiden (leerstoel ‘Grondslagen van de individuele farmacotherapie’). Onder haar leiding wordt door de afdeling Farmacie veel onderzoek gedaan naar het optimale gebruik van geneesmiddelen bij ‘bijzondere’ patiëntpopulaties. Dit zijn patiënten die op een bepaalde manier afwijken van de ‘gemiddelde’ patiënt. Denk bijvoorbeeld aan pasgeborenen, jonge kinderen, ouderen of mensen met overgewicht. Door deze onderzoekslijn staat de ziekenhuisapotheek landelijk én wereldwijd bekend om zijn expertise op het gebied van toepassing van geneesmiddelen bij bijzondere patiëntpopulaties.