Vertrouwde DOS-methode meest effectief bij opsporen delier
Onderzoek toont aan: Deltascan minder nauwkeurig en kostbaar
Uit verpleegkundig onderzoek blijkt dat het opsporen van een delier het meest effectief gebeurt met behulp van de Delirium Observatie Screening Schaal (DOS). Een vragenlijst van 13 vragen die verpleegkundigen afnemen. De Deltascan, een apparaat dat hersenactiviteit meet, is minder effectief dan gedacht. De resultaten laten zien dat het gebruik van de Deltascan niet leidt tot kortere opnameduur. Ook zijn er geen betere resultaten in het onderscheid tussen patiënten met of zonder delier in vergelijking met de bestaande screeningsmethode, de DOS.
Mensen met een delier raken plotseling in de war. Hun hersenen kunnen prikkels niet goed verwerken. Ze zien bijvoorbeeld dingen die er niet zijn of zeggen dingen die niet kloppen. Een delier ontstaat vaak na een operatie en heeft een lichamelijke oorzaak, bijvoorbeeld een blaasontsteking. In het ziekenhuis krijgt 1 op de 3 mensen van 70 jaar en ouder een delier.
Verpleegkundige Traumageriatrie Tessa Verheul is betrokken bij het onderzoek: "Delier kan het herstel vertragen, hersenschade veroorzaken en soms zelfs leiden tot overlijden. Hoe sneller delier wordt opgespoord, hoe eerder de behandeling kan beginnen.” De DeltaScan, een apparaat die hersenactiviteit meet via EEG, werd gepresenteerd als een mogelijke oplossing om snel een delier te herkennen. Vooral bij moeilijk herkenbare vormen zoals 'stil delier', waarbij een patiënt vooral rustig en slaperig lijkt, terwijl hij of zij eigenlijk erg in de war zijn.
Onderzoek onder ouderen met een gebroken heup
De studie naar de effectiviteit van de Deltascan werd uitgevoerd van augustus 2021 tot augustus 2024 in samenwerking met ZGT Almelo en gefinancierd door het St. Antonius Onderzoeksfonds. Tijdens het onderzoek werden 388 patiënten van 70 jaar en ouder met een gebroken heup gevolgd. De helft van hen werd gescreend met de DeltaScan en de andere helft met de DOS. Hierbij werd gekeken naar het verschil in opnameduur en de nauwkeurigheid van het herkennen van delier.
Er werd geen verschil gevonden in de opnameduur tussen de groepen. Zowel de DeltaScan-groep als de DOS-groep hadden een gemiddelde opnameduur van zeven dagen. Daarnaast bleek de DeltaScan aanzienlijk lager te scoren in het onderscheiden van patiënten met en zonder delier dan de DOS.
DOS-vragenlijst betrouwbaarder en goedkoper
Henk Jan Schuijt, postdoctoraal onderzoeker Traumageriatrie: “Hoewel de DeltaScan veelbelovend leek, toont deze studie aan dat de bestaande DOS-vragenlijst een betrouwbaardere en ook goedkopere methode blijft om delier te herkennen.” De DeltaScan kost €9.999 en per meting komen daar nog extra kosten van €19,60 per meting per patiënt bij. Dit zou op de geriatrische afdeling ongeveer 40.000 euro betekenen op jaarbasis. De DeltaScan zou mogelijk wel nuttig kunnen zijn in specifieke situaties, zoals bij geïntubeerde patiënten op de intensive care, waar communicatie moeilijk is.
“De DOS-vragenlijst bestaat uit 13 vragen en wordt elke dienst die een verpleegkundige draait afgenomen. De vragen gaan vooral over het gedrag van de patiënt en hoe hij of zij reageert op aanspreken of opdrachten. Het invullen van de DOS kost verpleegkundigen weinig tijd en moeite,” vertelt Maryse Menninga, verpleegkundige Traumageriatrie. “Daarom adviseren we de traumageriatrie de vragenlijst te blijven gebruiken.”
Campagne Herken jij een delier?
Begin december is de campagne 'Herken jij een delier?' gestart om patiënten en hun naasten bewust te maken van deze acute verwardheid. Als partner, (klein)kind of vriend merk jij vaak als eerste dat iemand zich anders gedraagt dan normaal. Hoe eerder een delier wordt herkend, hoe sneller de oorzaak kan worden behandeld en hoe meer schade kan worden voorkomen. Voor meer informatie over het herkennen van delier, bezoek herkenjijeendelier.nl.
In augustus 2024 is Prolira BV, het bedrijf achter de DeltaScan, failliet verklaard.