Huidkanker

Oorzaken van huidkanker (vooral basaalcelcarcinoom)

Huidkanker ontstaat in de meeste gevallen door overmatige blootstelling aan ultraviolette straling (UV-straling). Deze straling komt voor in zonlicht en zonneapparatuur zoals zonnebanken en hoogtezonnen. UV-straling is nuttig voor de aanmaak van vitamine D in ons lichaam, maar daarvoor is maar heel weinig zonlicht nodig. Veel straling kan schadelijk zijn.

Bescherming

De huid wordt dikker door blootstelling aan ultraviolette straling. Deze verdikking werkt als een automatisch beschermingsmechanisme. Zo kan de UV-straling niet meer diep in de huid doordringen.

Een andere vorm van bescherming treedt op door bruining, maar niet bij iedereen in gelijke mate. Mensen met een van nature lichte huid zijn gevoeliger voor ultraviolette straling. Als zij veel in de zon komen of veel gebruikmaken van zonneapparatuur, zullen zij hiervan vaker schadelijke gevolgen ondervinden dan mensen met een van nature donkerdere huid. Daarom raadt men mensen met een lichte huid af om te zonnen of gebruik te maken van zonneapparatuur. Mensen met een niet-blanke huid zijn daarentegen redelijk goed beschermd.

Bij mensen met een lichte huid kunnen door UV-straling de cellen van de opperhuid ernstig beschadigd raken. Daardoor kan na vele jaren huidkanker ontstaan. Huidkanker is als het ware de uitkomst van een optelsom van al die huidbeschadigingen van zon (en apparatuur) vanaf de kinderjaren.

Bij mensen die lang in de tropen of hoog in de bergen hebben gewoond, komt huidkanker veel voor. Maar huidkanker treedt in Nederland ook steeds vaker op. Dit komt doordat mensen sinds tientallen jaren vaker in de zon komen, massaal op zon- en/of wintersportvakantie gaan en/of gebruikmaken van zonneapparatuur. Ook kinderen komen veel vaker en bloter in de zon dan vroeger.

Het ontstaan van huidkanker houdt verband met:

• UV-licht: de totale hoeveelheid ultraviolette straling die een mens in de loop van zijn leven opdoet. De cellen van onze opperhuid zijn uitgerust met een speciaal reparatiesysteem. Zij herstellen schade die door UV-straling in ons DNA ontstaat. Als een DNA-beschadiging op een belangrijk punt in het erfelijke materiaal niet gerepareerd wordt, ontstaat er een kwaadaardige cel. Deze kan groeien en uitmonden in huidkanker.
• Een overmatige blootstelling aan ultraviolette straling tijdens de kinderjaren (tot ongeveer 15 jaar). Hoe hoger de UV-belasting in de jeugdjaren, hoe groter het risico op basaalcelkanker op latere leeftijd.
• Het aantal keren dat iemand verbrandt. Naarmate een mens in zijn leven vaker verbrandt, neemt het risico op huidkanker toe. 
• Het aantal keren dat iemand een nog niet gewende (= niet verdikte) huid van het ene op het andere moment volop aan ultraviolette straling blootstelt.

Meer risico/oorzaken

• Bepaalde erfelijke kenmerken beïnvloeden het risico op huidkanker. Het gaat dan vooral om het huidtype dat wordt geërfd. Mensen met een lichte huid lopen meer risico op huidkanker dan mensen met een donkere huid en bij sommige huidafwijkingen bestaat een verhoogd risico dat zij ontaarden in huidkanker. Een voorbeeld daarvan is een bont patroon van moedervlekken, de zogenoemde klinisch atypische naevi. 
• Mensen die op jongere leeftijd zijn bestraald voor een huidaandoening lopen een verhoogd risico op huidkanker op en rond de bestraalde plek. 
• Ook mensen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan, bijvoorbeeld een niertransplantatie, hebben een verhoogd risico om huidkanker (vooral plaveiselcelcarcinoom) te krijgen. Dit komt door de medicijnen die zij vanwege de transplantatie (hebben) moeten gebruiken. Zij moeten voorzorgsmaatregelen in acht nemen bij de blootstelling aan ultraviolette straling.
• De ziekte kan ook ontstaan op plaatsen die niet of nauwelijks in de zon zijn geweest, in een litteken na röntgenbestraling of in langdurig bestaande chronische wonden.