Wetenschappelijk onderzoek Medische Microbiologie & Immunologie
Ieder van ons leeft in symbiose met miljarden bacteriën. Dat gaat alleen goed als de gasten, de microben, en de gastheer goed met elkaar overweg kunnen. De gastheer heeft daarvoor een goed functionerende barrière nodig, zoals de huid en de epitheelcel lagen van de luchtwegen en darmen en een goed functionerend immuunsysteem. Het immuunsysteem is actief betrokken bij het in balans houden van de microben. Verder wordt het immuunsysteem geactiveerd als de barrière doorbroken wordt, hetgeen gekenmerkt wordt door koorts, maar wat ook leidt tot vorming van immunologisch geheugen. Dit geheugen voorkomt dat betreffende microbe niet weer schade kan veroorzaken.
Op een aantal plekken in het lichaam is de afstand heel kort tussen buiten “lucht” en binnen “bloed”. Het bekendste voorbeeld zijn de luchtwegen en iedereen kent de situaties waarbij de verstoring van die barrière leidt tot zeer ernstige ziekte. Bekende voorbeelden zijn griep (influenza) en longontsteking. Een belangrijke, bacteriële veroorzaker van longontsteking is de bacterie Streptococcus pneumoniae.
In het ziekenhuis komen mensen bij wie het immuunsysteem door een genetisch defect of medicatie minder goed functioneert en daardoor vaak ziek worden. Door middel van vaccinatie en de daarbij behorende immuun-geheugenvorming wordt het lichaam goed voorbereid op mogelijk contact met een pathogeen en kan ziekte dus voorkomen worden. Daarnaast kan de afweer verstoord raken door langdurig en/of intensief contact met micro-organismen en materialen (organisch/anorganisch) die normaal niet in die specifieke omgeving voorkomen.
Verschillende onderzoeken binnen onze afdeling houden zich bezig met de oorzaken en gevolgen van longontsteking en ontregelde afweer, bij verschillende ziektebeelden.
Resultaten onderzoek
Longontsteking
- Community acquired pneumonia (CAP): Verbetering van diagnostiek van microben die longontsteking veroorzaken en evaluatie van nieuwe behandelingen van longontsteking. Door multidisciplinair en in Santeon verband te opereren hebben we meer inzicht gekregen in welke microorganismen verantwoordelijk zijn voor longontsteking en geleerd dat het moduleren van het immuunsysteem ten tijde van een ziekenhuisopname als gevolg van longontsteking, een gunstig effect heeft op herstel en duur opname. Belangrijke onderzoekers die nu werken aan de Santeon CAP studie zijn Simone Spoorenberg en Stefan Vestjens.
- S.pneumoniae: Verbetering van diagnostiek gerelateerd aan de immuunrespons tegen deze belangrijke verwekker van longontsteking.
Ger Rijkers, Suzan van Mens en Gertjan Wagenvoort hebben uitgebreid onderzoek gedaan naar de humorale respons tegen deze bacterie in Nederland en elders in de wereld. We hebben geleerd dat sommige mensen niet in staat zijn een goede antistof reactie op te bouwen en dus extra zorg nodig hebben.
Afweer van de luchtwegen
- Sarcoïdose: Dit is een interstitiële longziekte gekenmerkt door granulomen in de longen (en elders) waarvan we de oorzaak nog niet goed begrijpen, maar die mogelijk veroorzaakt door een ontspoorde respons op bepaalde bacterien en zelfs metalen. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor monocyten/macrofagen. In samenwerking met Renske Vorselaars, Marcel Veltkamp, Els Beijer van de afdeling Longziekten wordt uitgebreid onderzoek gedaan naar veroorzakers van deze ziekte in Nederland.
- Longtransplantatie: Identificatie van factoren die het ontstaan en beloop van het bronchiolitis obliterans syndroom (BOS) kunnen voorspellen. BOS kan vroeg of laat ontstaan bij mensen die een longtransplantatie hebben ondergaan. Het is het gevolg van voortdurende ontsteking, schade en verlittekening van de bronchiën. Waarschijnlijk is een belangrijke rol weggelegd voor granulocyten en monocyten bij het veroorzaken en herstel van schade. Dit wordt onderzocht in samenwerking met de afdeling Longziekten van het St. Antonius en het UMCU door Inge Schreurs.
Onderzoeksgebieden
Diagnostiek van S.pneumoniae
Bob Meek, Anja Roos
Diagnostiek en behandeling van community acquired pneumoniae
Ger Rijkers, Paul Voorn en Bart Vlaminckx
Etiologie van Sarcoidose
Marcel Veltkamp, Bob Meek, Anke Claessen
Rol van monocyten bij BOS
Bob Meek