Groene kleurstof verbetert behandeling bestraling bij prostaatkanker
Snel de juiste schildwachtklieren in beeld
Als groene vlekjes lichten de schildwachtklieren in het bekken van de patiënt met prostaatkanker op. Matthijs Scheltema verwijdert ze vervolgens nauwkeurig met de operatierobot. Dankzij de inzet van een speciale groene kleurstof haalt de uroloog van het St. Antonius Ziekenhuis alleen de gezochte klieren weg en kunnen andere lymfeklieren blijven zitten. Daardoor is de kans op genezing groter en die op bijwerkingen kleiner.
Schildwachtklieren (ook wel poortwachterklieren genoemd) zijn belangrijk om te controleren bij de behandeling van prostaat- en andere kankersoorten. Uitzaaiingen komen hier vaak als eerste voor. Als er geen kankercellen in de schildwachtklier zitten, is de kans dat kanker zich verspreid door het lichaam, een stuk kleiner. Dat betekent ook dat de behandeling, zoals bestraling, veel preciezer ingezet kan worden.
Beter zichtbaar
Met behulp van een combinatie van licht radioactief technetium en de groene kleurstof ICG wordt het opsporen van kankercellen veel gemakkelijker. Het technetium laat kankercellen in de SPECT-CT-scan oplichten. De groene kleurstof maakt de schildwachtklieren nog duidelijker zichtbaar voor de chirurg tijdens de operatie, zodat die gericht verwijderd kunnen worden. Scheltema: ,,Vroeger haalden we meer klieren weg met als nadeel dat er ook meer kans op bijwerkingen was, zoals vocht in het bekken en in de benen. Tegelijkertijd werd ook één op de drie klieren met uitzaaiingen gemist”.
Reguliere zorg
De behandeling met de kleurstof is ontwikkeld in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (AvL) waar Scheltema vertrouwd raakte met de techniek. Inmiddels werkt hij in het St. Antonius waar hij samen met de afdeling nucleaire geneeskunde de behandeling nu ook uitvoert bij mannen met agressieve vormen van niet-uitgezaaide prostaatkanker. ,,Het mooie is dat het vergoed wordt volgens het basispakket van de zorgverzekering en geen studie is waar alleen een beperkte groep patiënten aan mag deelnemen. We kunnen de behandeling dus aanbieden aan alle patiënten voor wie dit passend is,” zegt Scheltema. Dit doen we in nauwe samenwerking met het AvL.
Veel voorkomende vorm van kanker
Prostaatkanker is de meest voorkomende kankersoort bij mannen. Jaarlijks wordt de diagnose ruim 14.000 keer gesteld en dat aantal groeit, onder meer door de vergrijzing. Dat publiceerde het Integraal Kankercentrum Nederland begin dit jaar.
Scheltema: ,,Studies tonen aan dat de nieuwe manier van werken net zo betrouwbaar is als de oude werkwijze en het is goedkoper. We denken zelfs dat het effectiever is, doordat we nu de juiste klieren weghalen die soms buiten de standaard lymfklieren liggen die we voorheen verwijderden.”
De weggehaalde klieren worden in het laboratorium onderzocht. Op basis van de uitslag wordt een behandelplan gemaakt: alleen de prostaat bestralen, of ook de lymfeklieren in het gehele bekken. Ook wordt bepaald hoe lang hormoontherapie passend is. Scheltema: ‘Op deze wijze kunnen we de behandeling intensiever maken als het moet, maar juist minder ingrijpend maken wanneer het kan’.