Eierstokkanker (behandelingen)

Een operatie is de meest voorkomende behandeling bij eierstokkanker. Afhankelijk van het stadium van de ziekte zijn er 3 vormen van operatie bij eierstokkanker. Pas tijdens een operatie kan de arts definitief vaststellen in welk stadium de ziekte is en welke behandeling nodig is. 

1. Stadiëringsoperatie

Deze operatie voert de arts uit als er sprake is van een minder kwaadaardige vorm van eierstokkanker én als vermoed wordt dat de ziekte zich nog in een vroeg stadium bevindt. De arts verwijdert tijdens de operatie de tumor en bekijkt de omliggende organen en weefsels, zoals:

• De baarmoeder.
• De eierstokken.
• De eileiders.
• Het oppervlak van andere organen in de buik.
• De lymfeklieren in het kleine bekken en in de buik.

De arts kijkt of er uitzaaiingen in deze organen en weefsels zitten. Ziet de arts dit niet dan worden wat buikvocht en stukjes weefsel verwijderd om in het laboratorium te laten onderzoeken op uitzaaiingen.

Op basis van dat onderzoek kan bepaald worden in welk stadium de kanker zich bevindt en of het weghalen van alleen de tumor voldoende is geweest of dat er verdere behandeling (aanvullende operatie en/of chemotherapie) nodig is.

2. Debulking

Als uit onderzoek blijkt dat de ziekte zich door de hele buikholte heeft uitgebreid en de eierstokkanker zich in een verder gevorder stadium bevindt, dan verwijdert de arts tijdens de operatie zoveel mogelijk tumorweefsel. Deze operatie wordt ook wel debulking genoemd. Voordat de arts deze operatie uitvoert zal hij of zij eerst met een kijkoperatie kijken of debulking mogelijk is. Als uit de kijkoperatie blijkt dat het kan, zal vaak aansluitend de debulking plaatsvinden. Meestal verwijdert de gynaecoloog bij deze operatie:

• de baarmoeder,
• de beide eierstokken,
• het grote inwendige vetschort (omentum majus) en
• zo maximaal mogelijk de plekken waar de tumor zich op het oog [macroscopisch] heeft verspreid.

Wanneer de tumor is doorgegroeid in bijvoorbeeld de darmen, kan de arts het nodig vinden ook een deel van de darmen weg te nemen. Soms is het dan noodzakelijk om een tijdelijk of definitief darmstoma aan te leggen. Een stoma is een kunstmatige uitgang: een opening van de darm in de huid van de buik. Ook kunnen (delen van) andere organen, zoals milt, lever, maag of blaas verwijderd worden. Dit komt overigens zelden voor.

Na de debulking zal de patiënt nog behandeld worden met chemotherapie

3. Intervaldebulking

Is verwijdering van de tumor als begin van de behandeling niet mogelijk, omdat de ziekte te ver is uitgebreid, dan zal voor de operatie eerst chemotherapie voorgeschreven worden. Doel hiervan is om de tumor te verkleinen, zodat de arts deze later beter kan weghalen.

Als de behandeling start met chemotherapie zal tussen de 2e en de 3e kuur een CT scan gemaakt worden om te beoordelen of de chemotherapie effectief is geweest. Alleen bij patienten waarbij de chemotherapie effectief is geweest is het zinvol om een intervaldebulking te verrichten. Bij sommige patienten wordt direct aansluitend aan de intervaldebulking de buik gespoeld met verwarmde chemotherapie (HIPEC). Het UMCU zal u hierover informeren.

Chemotherapie kan gegeven worden als aanvullende behandeling voor of na de operatie. Daarmee vermindert de kans op terugkeer van de ziekte.

Wanneer de behandeling start met chemotherapie

Is de tumor te ver uitgebreid om goed te kunnen verwijderen tijdens een operatie, dan wordt eerst chemotherapie gegeven. Doel is om de tumor te verkleinen, zodat de arts deze beter weg kan halen. Meestal worden 3 kuren voor en 3 kuren na de operatie (intervaldebulking) voorgeschreven. Hoe minder tumorweefsel achterblijft tijdens de operatie, hoe groter de kans op succes bij een vervolgbehandeling met chemotherapie.

Wanneer de behandeling start met een operatie (stadieringsoperatie of debulking)

• De chemotherapie wordt gegeven na een incomplete debulking, waarbij nog een klein beetje tumorweefsel is achtergebleven na de operatie. De chemotherapie wordt dan gegeven om het laatste beetje tumorweefsel alsnog te vernietigen.
• De chemotherapie wordt gegeven na een complete debulking operatie, waarbij de arts al het zichtbare tumorweefsel weg heeft kunnen halen. Het doel is om uitzaaiingen te bestrijden die er misschien nog zitten, maar niet te zien zijn.

De operatie kan onderstaande gevolgen geven:

• Onvruchtbaarheid

Het verwijderen van de eierstokken maakt vrouwen in de vruchtbare leeftijd vervroegd onvruchtbaar.

• Vervroegd in de overgang

Het verwijderen van de eierstokken maakt dat vrouwen die nog niet in de overgang waren vervroegd in de overgang komen.

Kanker kan pijn veroorzaken. In het begin van de ziekte hebben veel mensen geen pijn. Als de ziekte zich uitbreidt en er sprake is van uitzaaiingen, kan wel pijn optreden. Bijvoorbeeld door uitzaaiingen in de botten.

Waarom voelt u pijn?

Pijn is een ingewikkeld verschijnsel. Er treedt een pijnprikkel op, bijvoorbeeld omdat een tumor op een zenuw drukt. Deze pijnprikkel gaat via de zenuwbanen naar de hersenen. Er komt als het ware een telefoonverbinding tot stand tussen de pijnlijke plaats en de hersenen. Daardoor voelt u pijn.

Naast lichamelijke kanten zitten er ook emotionele en sociale kanten aan pijn. Iedereen ervaart het op een andere manier.

Misverstanden over pijn

Over pijn bij kanker bestaan nogal wat misverstanden. Zo wachten mensen vaak (te) lang met het gebruiken van pijnstillers. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat niets meer voldoende helpt als de pijn toeneemt. Of ze zijn bang om verslaafd te raken. Die opvatting is gebaseerd op een misverstand.

Pijnarts

U kunt uw pijnklachten met uw behandelend arts bespreken. Deze kan zo nodig een gespecialiseerde pijnarts inschakelen.